Mevsimsel Depresyon (Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu) Nedir ?

Kış depresyonu dediğimiz Mevsimsel Affektif Bozukluk ya da Mevsimsel Duygu durum Bozukluğu olarak da bilinen bu depresyon biçimi, genellikle her yıl aynı dönemde ortaya çıkar. Sonbahar da güneşli ve sıcak havaların bitmesiyle birlikte depresif duygularda bir artış olur. Güneşsiz, yağmurlu yani kasvetli havalar sebebiyle insan psikolojisi olumsuz etkilenebiliyor. Bu mevsimsel döngü sebebiyle vücut ritmimizde de birtakım değişiklikler meydana gelebiliyor.  Bütün bunlar birçok kişide keyifsizlik, uyku isteği, enerjide azalma ya da iştahta bir artış şeklinde kendini gösterir.

Yaz aylarındaki hareket, enerji, sorunlara yaklaşım şekli, sorun çözme yöntemleri, olayları değerlendirme biçimi, kişisel tolerans gibi durumlarda kişilerin eğilimi ve değerlendirme biçimler genellikle daha pozitiftir. Fakat sonbahar ve kış geldiğinde

kişiler iç daralması, yorgunluk, sebebi bilinmeyen mutsuzluk halinden şikayet ederler. Mevsimsel depresyonun daha az rastlanan biçimi ise ‘’Yaz Depresyonu’’ dur.  Bu depresyon biçimi ise kış depresyonunun aksine, bahar sonu yaz başı gibi başlarken, sonbaharda biter. Yazımızın sonun da ona da çok kısaca değineceğiz.

Bir olguya mevsimsel depresyon diyebilmemiz için; iki sene üst üste aynı zaman diliminde ortaya çıkması en önemli kriterdir.

Mevsimsel depresyonun sebepleri nelerdir?

Nedeni ve nasıl olduğu henüz net olarak bilinmemekle birlikte, yapılan araştırmalarda, sonbahar ve kış aylarında günışığının  azalması sonucu, hormonlarda meydana gelen bazı değişiklikler nedeniyle bu rahatsızlığın ortaya çıktığı söylenmektedir. Bu araştırmalar, mevsimsel depresyonun oluşumunda, beyinde salgılanan seratonin ve melatonin adlı iki hormonun etkili rol oynadığı ve mevsime bağlı olarak bu iki hormonun düzeylerinde meydana gelen değişikliklerin bu rahatsızlığı tetiklediğinden bahsetmektedir . Sonbahar ve kış aylarında günlerin kısalması, dolayısıyla günışığından faydalanmamız azalır. Bu durum melatonin düzeyinde artışa ve seratonin düzeyinde azalmaya sebep olur.

Söz konusu melatonin hormonuna ‘’uyku hormonu’’ da denir.  Görevi, vücudun biyolojik saatini koruyarak vücudun ritmini ayarlar ve vücudun biyolojik ,fizyolojik süreçlerinde de yer alır. Bağışıklık sisteminin güçlenmesi, uyku ritminin düzenlenmesi de görevleri arasındadır. Melatonin karanlıkta salgılanan bir hormondur. Melatonin düzeyi arttıkça uyku isteği de artar. Bu yüzden günışığının azlığı bu hormonun salgılanmasında artışa sebep olur. Sakinleştirici özelliği vardır. İnsanın fiziksel hareketlerini yavaşlatmaya, uykuya ve rehavete yol açar. Özellikle kış aylarında melatonin hormonu üretimindeki artışla birlikte bazı kişilerde depresif belirtilerde daha fazla görülür.

            Bununla birlikte seratonin hormonu düzenli salgılandığında, insanın ruh halini, keyfini, mutluluğunu etkiler ve motivasyon sağlar. Güneş ışığıyla birlikte vücutta seratonin üretimi de artar. Sonbahar ve kışın güneş ışığının azalmasıyla bu hormonun üretimi de azalır. Dolayısıyla seratonin düzeyindeki düşüklüğün de diğer depresyon tiplerinde olduğu gibi kış depresyonunun meydana gelmesinde de etkili olduğu düşünülmektedir.

Mevsimsel  depresyon kimlerde görülür?

Diğer depresyonda olduğu gibi her yaş grubunda ve her cinsiyette ortaya çıkabilir. Ancak normal depresyonda olduğu gibi bu depresyon türü de kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülmektedir. Ayrıca daha önce depresyon geçmişi olanlarda kış depresyonu görülme oranı da daha fazladır. Mevsim değişikliklerinde özellikle sonbahar ve kış mevsiminde birçok insan bundan etkilenir. Fakat bu durum kısa sürelidir veya birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçer. Ancak Eylül-Ekim arası başlayıp iki haftayı geçtiği halde kişinin depresif durumu devam ediyorsa, işlevselliği olumsuz yönde etkilenmişse yani aile, iş ve sosyal hayatında problemlere yol açmışsa bir uzman ile görüşme zamanı gelmiş demektir.

Mevsimsel depresyonun belirtileri nelerdir?

Aşağıdaki belirtilerin bazıları veya hepsi birden görülebilir;

·         Umutsuzluk, ağlama krizleri

·         Hayattan zevk almama (önceleri zevk alınan şeylerden alamama)

·         Anksiyete (kaygı)

·         Enerji Kaybı, yorgunluk, halsizlik

·         Sosyal hayattan geri çekilme

·         Aşırı uyku (normal depresyonda genel olarak uyku azalır)

·         İştah ve yeme değişiklikleri, özellikle karbonhidratlı gıdalar aşırı istek ve aşırı yemeye bağlı kilo alma (normal depresyonda iştah azalır kilo kaybı olur)

·         Konsantrasyon güçlüğü, akademik ve iş hayatında performans düşüklüğü

·         Cinsel isteksizlik

Bu dönemi daha kolay atlatmak için;

·         Gün ışığından daha fazla yararlanmaya çalışmak. Güneş olmasa bile sabahları en az yarım saat dışarıda yürüyüş yapmak

·         Sabahları erken uyanmak. Uyku düzenini korumak önemli

·         Karbonhidratlı yiyecekler konusunda dikkatli olmak. Karbonhidrat ve şeker alımını kontrol altında tutmak yani sağlıklı beslenmek, kiloyu korumak.

·         Sevdiğimiz kendimizi yanında rahat ve huzurlu hissettiğimiz yakınlarımızla vakit geçirmek

Sonuç olarak, depresyon tüm diğer alt tipleri ile birlikte modern çağın en önemli rahatsızlıkları içerisinde ilk sırada yer almaktadır. Buna rağmen yapılan çalışmalarda görüyoruz ki depresyondan muzdarip olan insanların sadece %20 si tedaviye başvuruyor. Ciddi bir rahatsızlık olan depresyonun belirtileri hakkında  bilgi sahibi olmak oldukça önemlidir. Eğer depresyon belirtileri gösterdiğinizi düşünüyorsanız bir uzmandan (psikolog/psikiyatrist) yardım almanız önemlidir.

Yaz depresyonu nedir?

Mevsimsel depresyonun daha nadir görülen tipidir.Kış depresyonunun aksine, bahar sonu veya yaz başında başlar. Sonbahar ile sona erer. Yaz depresyonu diyebilmek içinde; iki sene üst üste, aynı zamanda ortaya çıkması gerekmektedir.

Yaz Depresyonun Belirtileri Genellikle;

·         Kilo kaybı

·         Uyumakta zorluk

·         İştahta azalma

·         Anksiyete (kaygı)